W literaturze przedmiotu istnieje wiele koncepcji dotyczących przyczyn jąkania. Jednoznaczne doprecyzowanie jest dla badaczy problemem. U większości osób jąkanie rozwija się już we wczesnym dzieciństwie.

Ogólnie, koncepcje przyczyn tego zaburzenia można podzielić na sześć grup:

• teorie rozwojowe/lingwistyczne;

• teorie organiczne;

• teorie neurotyczne;

• teorie psychologiczne;

• teorie fizjologiczne;

• teorie biocybernetyczne.

1. B. Adamczyk, Próba wyjaśnienia mechanizmu jąkania, „Logopedia”, nr 2, 1961

2. B. Adamczyk, Zakład Fizyki Stosowanej Instytutu Fizyki Uniwersytetu Marii Curie -Skłodowskiej. 40 lat badań nad jąkaniem, „Logopedia”, nr 23, 1996

3. L. Arutiunian, Problemy patologicznego podłoża jąkania, „Logopedia”, nr 24, 1997

4. M. Chęciek, Aktualny stan badań nad jąkaniem. Wybrane zagadnienia, „Logopedia”, nr 20, 1993

5. M. Chęciek, Etapy terapii w zmodyfikowanym programie psychofizjologicznej terapii jąkających się, „Logopedia”, nr 24, 1997

6. M. Chęciek, Jąkanie. Diagnoza, terapia, program, Oficyna wydawnicza „Impuls”, Kraków 2007

Co to jest jąkanie?

Jąkanie (łac. balbuties, ang. stuttering i stammering, niem. stottern, ros. zaikanie itp.) jest zaburzeniem definiowanym przez badaczy przedmiotu jako:

• przerwa w normalnym rytmie mowy, podczas której jąkający wie dokładnie, co chce powiedzieć, ale w tym momencie nie jest zdolny do wypowiedzenia tego w łatwy sposób z powodu mimowolnych powtórzeń, przeciągania lub przerywania wypowiadanej głoski lub sylaby. (Chęciek, 2007)
  
  
• zaburzenia płynności ekspresji słownej, charakteryzującej się mimowolnym, słyszalnym lub cichym powtarzaniem lub przedłużaniem głosek lub sylab, która to niepłynność występuje okresowo i nie podlega kontroli. (Tarkowski, 2002)
  
  
• zaburzenie mówienia w płaszczyźnie suprasegmentalnej, czyli zakłócenia akcentu, melodii i rytmu wypowiedzi. (Chęciek, 1981)
  
  
• zaburzenie płynności mówienia, w którym dominującą rolę pełnią zakłócenia fonetyczne w zakresie: tempa mówienia czyli liczby wypowiadanych głosek w danej jednostce czasu, długości trwania głosek, rytmu mówienia, koartykulacji oraz melodii wypowiedzi.(Chęciek, 1994)
  
  
• zaburzenie płynności, rytmu oraz tempa wypowiedzi spowodowane zbyt wysokim napięciem mięśni oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych. (Tarkowski, 2002)
  
  
• rozpad koordynacji ruchów, które biorą udział w procesie mówienia, tj. Oddechowych, fonacyjnych, artykulacyjnych, mimicznych i gestykulacyjnych. (Chęciek, 1992)
  
  
• niepłynność mówienia wynikająca z dyskoordynacji ruchów mięśni potrzebnych do wytwarzania dźwięków mowy, której mogą towarzyszyć stany lękowe i nadmierne napięcie mięśniowe. (Tarkowski, 1992)
  
  
• nerwica mowy, nadpobudliwość nerwowa osoby jąkającej się w procesie komunikacyjnym.
  
  
• zaburzenie społecznego komunikowania się. (Chęciek, 1969)
  
  
• niepłynność mówienia spowodowana nadmiernymi skurczami mięśni oddechowych, fonacyjnych lub artykulacyjnych, której to niepłynności towarzyszą różnorodne reakcje indywidualne lub społeczne, zakłócające komunikację międzyludzką. (Tarkowski, 1992)

Według ICD – 10 Jąkanie [zacinanie się] opisane sygnaturą F98.5 to: mowa charakteryzująca się częstym powtarzaniem lub wydłużeniem dźwięków, sylab lub wyrazów albo częstymi wahaniami lub przerwami zaburzającymi rytm mowy. Jako zaburzenie należy ją klasyfikować tylko wówczas, gdy jej nasilenie w znaczny sposób zaburza płynność mowy.